آداب الکترونیکی
شماره اول : نتیکت چیست؟
نیمه‌های دهه هفتاد شمسی بود که کامپیوترهای شخصی راهشان را به خانه‌های ایرانیان باز کردند. قبل از آن البته مراکز آموزشی مثل دانشگاه‌ها و بعضی موسسات دولتی و خصوصی به اینترنت دسترسی داشتند. اما از نیمه‌های دهه هفتاد بود که خانواده‌ها با صدای مودم‌های دایال آپ (Dial up) آشنا شدند و داشتن یک دستگاه کامپیوتر که به اینترنت وصل است و صدالبته داشتن یک حساب کاربری یاهو برای مسنجر و ایمیل یاهو همه‌گیر شد.
اما امروزه حتی دیگر لپتاپ‌ها هم دارند طرفداران خودشان را در میان عموم از دست می‌دهند. امروز نوبت تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند است که ما را هرجا که می‌رویم به دنیا متصل نگه دارد. حالا چه از طریق ایمیل، چه شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و توییتر و اینستاگرام و چه اپلیکیشن‌های مختلف ارتباطی، سرگرم‌کننده یا کاری.
اما آیا این سرعت فزاینده در استفاده از تکنولوژیِ به‌روز باعث نمی‌شود گاهی از یادگیری فرهنگ استفاده از این امکانات جدید عقب بمانیم؟ می‌دانم که مثلا ساختن یک حساب کاربری در توییتر یا فرستادن یک ایمیل خیلی سخت نیست و بالاخره هر کسی با یکی دوتا سوال و گرفتن راهنمایی از دوستان و اطرافیان از پسش برمی‌آید. اما اگر ورود به اینترنت و شبکه جهانی را ورود به یک جامعه جدید در نظر بگیریم، باید به خاطر بسپاریم که هر جامعه‌ای ولو مجازی، دارای سازوکارهای خودش است. شما ممکن است آدابی را در خانه‌ی مادربزرگتان به‌جا بیاورید که در خانه خودتان اهمیت نداشته باشد. یا مثلا تیشرتی را که به راحتی برای سینما رفتن انتخاب می‌کنید، توی عروسی دوستتان نمی‌پوشید. در زندگی روزمره، در دنیای واقعی یک سری کدهای اخلاقی و آداب اجتماعی وجود دارد که شما برای یادگیری‌اش کلاس مخصوصی نمی‌روید یا کتاب خاصی نمی‌خوانید اما به تدریج وقتی وارد اجتماع می‌شوید و در حین معاشرت با دیگران و رشد فکری، کم‌کم تعاریفی دستت‌تان میآید. البته چون دفترچه راهنمایی در این زمینه وجود ندارد، این آداب و اصول از خانواده به خانواده و از گروه به گروه فرق دارد اما اگر از فاصله بهشان نگاه کنید، شباهت‌ها و ساختارهای مشابه زیادی در آنها می‌بینید.
حالا این دنیای مجازی هم برای خودش اصول و آدابی دارد که رعایت کردنش باعث می‌شود شان و شخصیت شما در این محیط ارج نهاده شود. این آداب قانون تدوین شده نیستند و اگر رعایت نکنید کسی شما را جریمه نمیکند. اما به هرحال باید یک فرقی بین کسی که آشغال از پنجره ماشین بیرون می‌ریزد و کسی که همیشه یک کیسه آشغال در ماشین دارد باشد، موافق نیستید؟
بیایید باهم نگاهی بیندازیم به آداب و اخلاق الکترونیکی. و این را بدانیم که رفتار ما در دنیای مجازی فقط یک رفتار فردی نیست. تمام رفتارهای ما تعاملی است و در ارتباط با دیگران در دنیایی که برداشت‌ها از گفتار و رفتار ما چشم در چشم نخواهد بود پس پیچیدگی‌های خودش را دارد. بنابراین اگر این آداب را بدانیم روابط خودمان با دوستان مجازیمان را بهبود می‌بخشیم و شاید آنها را کمتر آزار بدهیم. یا شاید کمتر آزار ببینیم.
نتیکت چیست؟
اتیکت (Étiquette) کلمه‌ای فرانسوی است که به مجموعه‌ای از ضوابط و قواعد رفتاری گفته می‌شود که در هر جامعه، طبقه و یا گروه انتظار انجام آنها می‌رود و نماد تربیت و هنجار محسوب می‌گردد. اتیکت یا همان آداب می‌تواند در جوامع مختلف متفاوت باشد. نتیکت ترکیبی است از کلمه Net به معنای اینترنت و اتیکت. البته بعضی‌ها هم می‌گویند نت از Network میآید که فرق چندانی برای ما ندارد و به هرحال معنای شبکه‌ای را دارد که افراد را به صورت الکترونیکی به هم متصل می‌کند.
آیا می‌خواهید کاربر معتبر و قابل احترامی باشید و دیگران را کمتر ناخواسته حرص بدهید؟ دوست دارید افراد زیادی در شبکه‌تان باشند و پست‌ها و نظرات و ایمیل‌هایتان را بخوانند و با شما در تماس باشند؟ اگر این موارد را اجرا نکنید قرار نیست پلیس جریمه‌تان کند اما مطمئنا هم خودتان تجربه بهتری از وبگردی و حضور در شبکه‌های اجتماعی خواهید داشت، هم بقیه کاربرها در ارتباط با شما حساب دیگری برایتان باز می‌کنند و خلاصه آدم‌های حساس و وسواسی وب هم کمتر از دست شما سکته می‌کنند. پس نگاهی به نکته‌هایی که درآینده قرار است باهم مرور کنیم بیندازید. حتما شما هم مواردی دارید که دلتان می‌خواهد به آنها اضافه کنید. می‌دانیم، درد مشترک است دیگر و این درد مشترک، هرگز جدا جدا، درمان نمی‌شود!
هدف ما رواج یک فرهنگ برای فضای مجازی است و این فرهنگ رواج پیدا نمیکند مگر آنکه اول خودمان به آن پایبند باشیم. پس خود را آماده کنید برا برداشتن گامی بزرگ درباره آداب الکترونیکی.
ادامه مقاله را با عناوین نتیکت در ایمیل و نتیکت در وب سایتها در همین وبلاگ مطالعه کنید.